Levensfasen en veranderingen

De piekleeftijdscategorie voor een relatiebreuk ligt tussen 45-55 jaar oud, waarbij relaties met een duur tussen 25 en 35 jaar het grootste risico lopen. Relaties eindigen om verschillende redenen; geldbeheer, geestelijke gezondheid, ontrouw, gebrek aan seks, verslaving en misbruik zijn enkele van de meest voorkomende redenen.  Algemeen melden koppels vaak dat ze "uit elkaar groeien" of "niet meer verliefd zijn", vooral wanneer quality time met hun partner verloren gaat te midden de eisen van oudere kinderen, carrièredruk, geestelijke gezondheid, financiële zorgen, zorgtaken of fysieke gezondheidsproblemen. Intimiteit en seks zijn vaak ondergeschikt ten opzichte van andere zaken, wat zowel de oorzaak als het gevolg kan zijn van andere problemen binnen hun relatie.

De COVID-19-pandemie veroorzaakte ook een piek in relatiebreuken en echtscheidingen, waarbij sommige studies een toename van 122% lieten zien op piekmomenten van de pandemie. De langdurige COVID-maatregelen en voortdurende veranderingen in levensstijl, zoals thuiswerken, blijven veel relaties negatief beïnvloeden.

Het is heel gebruikelijk dat mensen een verlies van zelfvertrouwen, seksuele tevredenheid of libido ervaren wanneer een langdurige relatie stukloopt.  Het is niet verwonderlijk dat studies aantonen dat de psychologische nood toeneemt na een relatiebreuk, evenals een afname van het algehele welzijn.  Veel mensen ervaren ook een verminderde kwaliteit van leven en levensstijl, omdat de inkomens worden verdeeld.  De ene partner  is vaak financieel slechter af dan een andere partner na een relatiebreuk, wat vaak verband houdt met grotere psychologische stress.  Onderzoek toont aan dat vrouwen vaker slechter af te zijn dan mannen wanneer heteroseksuele relaties eindigen. Gegevens over uitkomsten na een relatiebreuk tussen mensen van hetzelfde geslacht zijn moeilijker te vinden. 

Als het moeilijk loopt in uw relatie en u wat ondersteuning nodig heeft, overweeg dan om naar uw huisarts te gaan om te praten over uw opties of doorverwijzing naar (psychologische) ondersteuning. Uitgaan en omgaan met familie en vrienden, een nieuwe hobby oppakken of een oude interesse opnieuw starten en een actieve levensstijl leiden, kan ook helpen. Als uw gevoelens van angst of depressie aanzienlijk zijn of lang duren, raadpleeg dan uw huisarts – die helpt graag!

De uitdagingen van een nieuwe relatie, zowel het opbouwen van emotionele intimiteitsbanden als het bespreken van seks, kunnen ontmoedigend zijn, vooral voor mensen die in het verleden vele jaren met dezelfde partner doorgebracht.

Vertrouwen in uw ‘ietwat oudere’ lichaam, beïnvloedt door zwangerschap en bevalling of door ziekte, ongeval of operatie, kan moeilijk zijn. Net als zich ontspannen voelen en genieten van seksueel contact met een nieuwe partner. 

Nieuwe manieren om te daten en potentiële partners te ontmoeten, bijvoorbeeld via apps of op sociale media, kunnen eng zijn voor mensen die dit misschien nog niet eerder hebben meegemaakt. Dit kan ertoe leiden dat mensen geïsoleerd raken. Als u wilt daten, maar u zich ongemakkelijk voelt online (er zijn specifieke datingsites voor rijpere mensen), kan u overwegen om betrokken te geraken bij een hobby of activiteit. Ook een speeddatingavond of persoonlijk datingevenement bijwonen kan een leuke mogelijkheid zijn. Er zullen waarschijnlijk ook tal van lokale activiteiten beschikbaar zijn in uw omgeving - kijk eens rond! Als u zichzelf klaar voelt om weer te gaan daten, zorg dan wel voor uw eigen veiligheid!

Als u een nieuwe seksuele partner of partners heeft, laat u dan regelmatig controleren op seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's), ongeacht uw leeftijd. Zich laten controleren op  soa’s is uw eigen keuze, maar kan vragen en zorgen besparen. Daarbij kunnen eventuele infecties die worden ontdekt worden behandeld.

In België kunt u steeds bij uw huisarts terecht voor vragen in verband met uw seksuele gezondheid en/of testen op soa's. Daarnaast is het ook mogelijk om u anoniem te laten testen in gespecialiseerde centra in Antwerpen (ITG helpcenter – Kronenburgstraat 43, 2000 Antwerpen) of in Brussel (S-Clinic – Campus César De Paepe - Cellebroersstraat 13 1000 Brussel). Voor meer informatie kunt u deze site bezoeken.  

In Nederland kunt u het beste terecht bij uw huisarts of GGD, voor vragen in verband met uw seksuele gezondheid en/of testen op soa’s. Soa testen bij de GGD zijn altijd anoniem. Wel houdt de GGD bij waar u voor komt, welke testen u doet en wat de uitslag hiervan is. Dit is echter niet gekoppeld aan uw naam of andere persoonlijke informatie. De huisarts wordt zonder uw toestemming ook nooit gecontacteerd. Voor meer informatie kunt u deze site bezoeken. 

Pensionering van één of beide partners kan een last leggen op relaties en seksualiteit, waarbij de druk op een relatie kan worden verhoogt door een toename van de tijd die thuis met een partner wordt doorgebracht. Veel mensen ervaren een achteruitgang in fysieke of mentale gezondheid na pensionering, vooral wanneer de tijd die wordt besteed aan werken niet wordt vervangen door tijd voor hobby's of andere interesses. Als u met pensioen bent kunnen er veel voorkomende problemen, zoals uitgekeken geraken op je partner, alcohol- of middelenmisbruik, gebrek aan energie of fysieke gezondheidsproblemen, uw seksleven beïnvloeden. Dit kan zowel impact hebben op seks met een partner als met jezelf.

Zoals altijd staan communicatie en goede  zorg centraal. Als u een partner heeft, praat dan samen over wat je zou willen krijgen uit deze intieme relatie tijdens uw pensionering. Als gezondheidsproblemen voorkomen dat één van jullie of jullie beide seks kunnen hebben of ervan kunnen genieten, schaam u dan niet. Schaam u ook niet om hulp te zoeken bij uw huisarts of een andere zorgverlener.

Vele mensen geven aan dat ze een bevredigend seksleven hebben tijdens hun pensionering, met meer dan 50% die meer dan één keer per maand seks hebben en zelfs regelmatiger masturberen. Meer dan 90% van mensen die met pensioen zijn geeft aan regelmatig gedachten en verlangens te hebben omtrent seks. Seks en plezier kunnen misschien veranderen naarmate u ouder wordt, maar laat u daarom niet ontmoedigen. Soms komt het vanzelf en soms heeft u misschien een beetje extra ondersteuning nodig.

Zorgtaken kunnen fysiek en mentaal uitputtend zijn. Ze kunnen stress, depressie en angst verhogen en de tijd die wordt besteed aan zelfzorg, lichaamsbeweging en ontspanning verminderen.

Het is heel gebruikelijk dat mensen van 45-65 jaar zorgtaken op zich nemen voor ouders of oudere familieleden, wat een impact kan hebben op vrije tijd, relaties, financiën en uw eigen gezondheid. Tegelijkertijd hebben veel mensen in deze leeftijdsgroep ook tienerkinderen. De zogenaamde "sandwichgeneratie" heeft dan de dubbele stress van de zorg voor zowel ouders als kinderen tegelijkertijd, of het nu financieel, fysiek en/of emotioneel is. Sommigen zorgen tegelijkertijd ook voor kleinkinderen. Voeg dit toe aan de impact van COVID-19, de wereldwijde recessie, de kosten van levensonderhoud en je hebt een recept voor hoge stress niveaus en lage niveaus van zelfzorg.

Mantelzorg kan vele vormen aannemen:

• emotioneel: Ondersteuning terwijl de persoon omgaat met afspraken, onzekerheid over testresultaten, de toekomst en symptomen van de ziekte
• fysiek: hands-on hulp bij baden, aankleden, vervoeren, lopen, voeden, beheren van darm- en blaasfuncties en meer
• cognitief: het plannen van activiteiten en maaltijden, het beheren van financiën, het organiseren van afspraken, het ontmoeten van artsen en andere zorgverleners en het vooraf plannen van zorg.

‘Zorgen voor’ kan fysiek en mentaal uitputtend zijn en kan weinig tijd of verlangen naar seks overlaten. Mantelzorgers zetten vaak hun eigen behoefte aan seks opzij, ook al zijn ze nog steeds seksuele wezens. Evenzeer betekenen acute prioriteiten vaak dat romantische relaties worden verwaarloosd, wat kan leiden tot relatiespanningen en fysiek en/of mentaal in elkaar storten.

Dingen die kunnen helpen:

• lid worden van een steungroep voor mantelzorgers
• zelfzorg: fitness, yoga, meditatie, een bad nemen, muziek- wat voor u ook werkt
• contact onderhouden met uw partner
• communiceren met uw partner over elk van uw behoeften en verwachtingen
• startende relatietherapie
• tijd vrijmaken om enkel op uw relatie te concentreren
• masturbatie, mogelijk met de toevoeging van seksspeeltjes
• praten: met uw partner, een zorgverlener, een hulpverlener, andere mantelzorgers of vrienden en familie
• ondersteuning zoeken via: huisarts, sociale diensten voor volwassenen, liefdadigheidsinstellingen, zorgverleners, faciliteiten voor begeleid wonen
• kijk naar een mantelzorgvergoeding:
  • BE https://steunpuntmantelzorg.be/
  • NL https://www.mantelzorg.nl/onderwerpen/mantelzorg/dit-is-mantelzorg/
  • VK https://www.carersuk.org/help-and-advice/financial-support/help-with-benefits/carers-allowance.

Het is gemakkelijk om het "andere" type zorgzaamheid over het hoofd te zien, dat is wanneer een partner in een verzorgende rol binnen de relatie aanneemt vanwege het ontstaan van fysieke of cognitieve gezondheidsproblemen.

“Zorgen voor” kan vele vormen aannemen:

• emotioneel: Ondersteuning terwijl de persoon omgaat met afspraken, onzekerheid over testresultaten, de toekomst en symptomen van de ziekte
• fysiek: hands-on hulp bij baden, aankleden, vervoeren, lopen, voeden, beheren van darm- en blaasfuncties en meer
• cognitief: het plannen van activiteiten en maaltijden, het beheren van financiën, het organiseren van afspraken, het ontmoeten van artsen en andere zorgverleners en het vooraf plannen van zorg.

‘Zorgen voor’ kan fysiek en mentaal uitputtend zijn en kan weinig tijd of verlangen naar seks overlaten. Mantelzorgers zetten vaak hun eigen behoefte aan seks opzij, ook al zijn ze nog steeds seksuele wezens.  Het kan ook moeilijk zijn voor zowel zorgdrager als zorgvrager om de verandering van een seksuele relatie naar een zorgrelatie te navigeren. Rollen kunnen omkeren, dynamieken kunnen veranderen en beide partners kunnen wrok, woede en frustratie ervaren, evenals sociaal isolement. Rouw kan ook een rol spelen, vooral wanneer er dementie bij betrokken is, of wanneer vrienden en familie van dezelfde leeftijd beginnen te overlijden.

Dingen die kunnen helpen:

• lid worden van een steungroep (voor mantelzorgers)
• zelfzorg: fitness, yoga, meditatie, een bad nemen, muziek- wat voor u ook werkt
• contact onderhouden met uw partner
• communiceren met je partner over elk van je behoeften en verwachtingen
• startende relatietherapie
• tijd vrijmaken om enkel op je relatie te concentreren
• masturbatie, mogelijk met de toevoeging van seksspeeltjes
• praten: met je partner, een zorgverlener, een hulpverlener, andere mantelzorgers of vrienden en familie
• ondersteuning zoeken via: huisarts, sociale diensten voor volwassenen, liefdadigheidsinstellingen, zorgverleners, faciliteiten voor begeleid wonen
• kijk naar een mantelzorgvergoeding:
  • BE https://steunpuntmantelzorg.be/
  • NL https://www.mantelzorg.nl/onderwerpen/mantelzorg/dit-is-mantelzorg/
  • VK https://www.carersuk.org/help-and-advice/financial-support/help-with-benefits/carers-allowance.

Romantische en seksuele relaties zijn voor veel mensen een belangrijk onderdeel van het leven in een verzorgingstehuis, ook al is de steun voor uitingen van seksualiteit onder ouderen vaak teleurstellend.  Het Royal College of Nursing (RCN) en de Care Quality Commission (CQC) in het Verenigd Koninkrijk vragen woonzorgcentra om proactiever te zijn als het gaat om het voldoen aan de seksuele gezondheidsbehoeften van hun bewoners. Er komt ook meer aandacht hiervoor in Nederland en Vlaanderen. Het is zelfs zo dat zorgnet ICURO (Vlaanderen) in 2015 een ethisch advies uitbracht omtrent intimiteit en seksualiteit in de zorg voor ouderen.

Er zijn veel factoren die seksuele expressie in woonzorgcentra moeilijk kunnen maken, waaronder:

• gebrek aan privacy
• personeel dat kamers binnengaat zonder te kloppen
• gebrek aan bedden van de juiste grootte of kamers die zijn ontworpen om te delen
• zorgen over het vermogen om toestemming te geven, vooral wanneer cognitieve achteruitgang aanwezig is
• homofobe, bifobische en transfobe opvattingen, gehouden door personeel en andere bewoners
• oordeel over het hebben of gebruiken van seksspeeltjes, erotische films of erotische boeken
• families die het niet goedkeuren dat hun verzorgde familielid seks heeft of masturbeert.

Als u of uw geliefde overweegt om naar een woonzorgcentrum te verhuizen, kan u vragen:

• is er een beleid voor intieme relaties?
• wordt seksuele dienstverlening toegestaan op het terrein? (In Vlaanderen kan je hiervoor terecht bij Aditi vzw)
• zijn tweepersoons- of kingsize bedden beschikbaar?
• krijgt het personeel training omtrent seksuele gezondheid van bewoners?
• bevatten de zorgplannen informatie omtrent het recht op privacy en waardigheid?
• wat is het protocol rond gesloten deuren?
• waar kunnen bewoners ondersteuning zoeken om seksspeeltjes of pornografie te bestellen?
• hoe worden de principes van individuele autonomie en instemming toegepast op patiënten met dementie?
• hoeveel aandacht wordt er besteed aan diversiteit in seksuele geaardheid en genderidentiteitsexpressie onder de bewoners? (In Vlaanderen zetten de ‘Regenboog ambassadeurs’ zich hiervoor in)
• wat is het beleid rond homofoob, bifoob en transfoob pesten?

Krijgen het personeel en bewoners vorming omtrent LGBTQ+?